بیش از 100 سال است که هنر دوبله با سینمای جهان گره خورده و با سرعتی بی‌سابقه به سمت قله‌های پیشرفت و ترقی حرکت می‌کند. بدون وجود دوبلاژ، درک مفهوم بسیاری از فیلم‌ها و سریال‌ها ممکن نیست و طبیعتا نمی‌توان از آثار با ارزش سینمای جهان به سادگی گذشت! ورود دوبله به صنعت فیلم‌سازی تحولی عظیم برپا کرد و با ناطق کردن آثار صامت، مورد توجه تعداد زیادی از کارگردانان و همینطور مردم قرار گرفت. البته دوبلاژهای اولیه چندان با کیفیت نبود، اما به هر حال بهتر از فیلم‌های صامت عمل می‌کرد! تاریخچه دوبلاژ در ایران و جهان قدمتی دیرینه دارد که در ادامه مختصر نگاهی به آن‌ها خواهیم داشت. اگر شما هم از علاقه‌مندان به تاریخ دوبله در ایران و جهان هستید، تا انتهای مقاله همراه ما باشید.

سینمای ایران و جهان پیش از ورود صنعت دوبلاژ

شاید از خود بپرسید که سینمای ایران و جهان قبل از تولد صنعت دوبلاژ چه شکلی داشت؟ پیش از ورود حرفه دوبله و صداگذاری، سینمای صامت بر عرصه هنر حکومت می‌کرد. همانطور که از اسمش پیداست، این فیلم‌ها دیالوگ و صدای خاصی نداشتند. این دوره که به عصر نقره‌ای سینما مشهور بود طرفداران بسیار زیادی داشت، اما ورود صداگذاری به سینما ورق را برگرداند. با این حال تماشای فیلم‌های خارجی برای سایر کشورها همچنان یک معضل بزرگ محسوب می‌شد. تا قبل از این زمان در ایران، همه فیلم‌ها به زبان اصلی یا میان‌نویس فارسی اکران می‌شدند. قسمت‌های مختلف فیلم را می‌بریدند، ترجمه صحنه‌ها را بر روی کاغذ نوشته و در نهایت از متن‌ها فیلم‌برداری می‌کردند. پس از پخش فیلم، وسط سکانس‌، نوشته‌ها پخش می‌شد. تا اینکه ورود دوبلاژ به سینما تمام این مشکلات را برطرف کرد.

شکست سکوت سینمای صامت؛ اولین حرکت در تاریخچه دوبلاژ جهان

از همان آغاز شکل‌گیری سینما، اصل ناطق کردن تصاویر مد نظر بود. افرادی مانند ادیسون و گومون و پاته نیز کوشش‌هایی کردند اما موفقیت چندانی حاصل نشد. در نهایت برادر وارنر در اوت 1926 توانستند نخستین برنامه خود را که شامل فیلم‌های کوتاه موزیکال و فیلم بلند نیمه ناطق بود، به نمایش درآورند. سینمای صامت، از نظر درک زبان هیچ مشکلی نداشت. اما زمانی که سینمای ناطق شکل گرفت، ضرورت دوبله دیالوگ‌ها جهت قابل فهم شدن آن برای مردم سراسر دنیا احساس می‌شد. به این ترتیب هنر دوبلاژ پا‌ به عرصه وجود گذاشت.

سرآغاز تاریخچه دوبله در ایران و جهان

دوبلاژ در اوایل سال 1931 میلادی ابتدا در فرانسه و سپس در ایتالیا و انگلیس برای ناطق کردن فیلم‌های صامت و به عنوان ابداعی ارزشمند که صنعت سینما را احیا کرد، شکل گرفت. ارنست لوبیج از اولین فیلمسازانی بود که ضبط صدا پس از فیلمبرداری را اجرا کرد و به این ترتیب، دوبله متولد شد. پانزده سال پس از گسترش این هنر، تقریبا همه کشورهای دارای سینما به آن روی آورده بودند. در ایران نیز دوبله در حالی شکل گرفت که تنها پنج سال از ساخت اولین فیلم ناطق در دنیا می‌گذشت. تاریخچه دوبله در ایران و جهان دقیقا از همین نقطه آغاز شد و جهان سینما را به طور کلی متحول کرد.

تاریخ دوبله در ایران؛ عصر طلایی سینما

دوبله ایران تا حد زیادی در استودیوهای ایتالیا شکل گرفت و با بیش از ده سال فعالیت در این کشور، به اوج پیشرفت خود رسیده بود. اما این فرآیند، مانعی برای تربیت نیروهای تازه کار در داخل کشور ایجاد نکرد و سرانجام استودیو سانترال به یکی از قطب‌های دوبلاژ ایران تبدیل گشت. در پایان دهه 30 با گسترش فعالیت دوبله و و افزایش تعداد موسسات، رقابتی که نخست بر کیفیت و دقت استوار بود، برای جذب محصولات بیشتر به مسیری دیگر روی آورد. به طوری که در برخی از دوبله‌ها، تغییر موضوع فیلم، لودگی و گزاف‌گویی مشاهده می‌شد. با وجود نظرهای موافق و مخالف، تعداد مراکز دوبلاژ فزونی یافت و تاریخ دوبله ایران به طور رسمی با 240 دوبلور و 25 موسسه شکل گرفت و در سال 1344 به ایجاد سندیکای خاص منتهی شد.

جای پا در برف؛ آغازگر تاریخچه دوبلاژ در ایران

نخستین فیلم خارجی که در ایران دوبله شد، فیلم فرانسوی جای پا در برف بود که در سال 1326 اکران شد. دختر فراری، اولین فیلمی بود که به فارسی دوبله شد. اما چون پروژه دوبلاژ آن در کشور ترکیه انجام گرفت، تعداد زیادی از افراد تاریخ دوبله در ایران را به فیلم جای پا در برف نسبت می‌دهند. دکتر کوشان از نسختین پیشگامان عرصه دوبلاژ بود که با دوبله آثاری نظیر دختر کولی، تاراس بولبا، زن سندگل وسکوت شب نام خود را در این عرصه فرهنگی به یادگار گذاشت. نام دختر فراری را خود دکتر کوشان برای فیلم فرانسوی انتخاب کرد اما اسم اصلی فیلم نخستین وعده دیدار بود.

کلام آخر

دوبله که روزگاری جذابیت فیلم‌ها را دوچندان می‌کرد و بازیگران مطرح با صدای دوبلورهای آن‌ها شناخته می‌شدند، امروزه به دلیل عدم توجه مسئولین آن طور که باید مورد توجه قرار نمی‌گیرید. با این حال نسل جدید دوبله را جوانان پرشوری تشکیل می‌دهد که این حرفه ارزشمند را سرپا نگه داشته‌اند. استودیو الف نیز در این رسالت بزرگ همراه شماست تا این هنر گرانبها همچنان استوار باقی بماند.