آیا ایده پردازی یک مهارت ذاتی است؟ چگونه در سازمان خود ایده پردازی کنیم؟

در ادامه فرا میگیریم که چگونه ایده های جدید خلق کنیم، و فرآیند ها و تکنیک های گوناگون ایده پردازی را بشناسیم. این مطلب به صورت منویی از راه های گوناگون است. که میتوانید هر یک را بسته به نوع سازمان خود انتخاب کنید.

تکنیک طوفان فکری یا بارش فکری

این تکنیک یکی از معروف ترین و موثرترین روش های ایده پردازی است، که هم به صورت فردی و هم گروهی قابل اجرا است. در این روش چهار اصل کلی قابل توجه است:

• هیچ محدودیتی در تعداد ایده ها وجود ندارد. در واقع هر چه بیشتر بهتر است. این تکنیک ایده پردازی بیشتر بر کمیت بالای ایده ها استوار است.
• هیچ نقد یا اصلاحی وجود ندارد. ایده ها میتوانند غیر واقعی، تخیلی یا احمقانه باشند. هیچ یک از اعضای جلسه نباید در طول جلسه ایده پردازی به اصلاح ایده های دیگران بپردازند یا ایده کسی را مسخره کنند.
• تمام ایده ها باید شنیده شوند. حتی ایده های خنده دار یا خیالی! گاهی از دل خیال پردازی ها ایده های جدیدی سر میزند.
• هر کس میتواند به حرف شخص دیگر چیزی اضافه کند و بحث را ادامه دهد اما وظیفه مدیر جلسه این است که از طولانی شدن گفت و گو پیرامون یک ایده جلوگیری کند تا افراد به جای تمرکز بر شاخ و برگ دادن به یک ایده، ایده های جدید ارائه دهند.

تکنیک پیوند اجباری

در این روش ایده پردازی، دو موضوع به هم نامرتبط را با اصرار به یک دیگر ارتباط می دهیم. میتوانیم دو کلمه یا مفهوم را که به موضوع مورد خواسته ما نزدیک است در نظر بگیریم و به دنبال ایجاد ارتباط آنها با هم باشیم. مثلا به نظر شما چه ارتباطی میان یک فست فود و دوستی وجود دارد؟ از پیوند اجبار دو مفهوم با یکدیگر گاه ایده های بسیار جذابی برای ساخت موشن گرافیک و یا تیزر تبلیغاتی استخراج می شود.

این روش حتی میتواند در جلسات پیرامون تعیین شخصیت برند شما یا حتی طراحی یک کاراکتر عروسکی استفاده شود. بسیاری از نویسندگان داستان های تخیلی از این روش برای خلاقیت در نویسندگی استفاده میکنند.

نقشه ذهنی

این روش یکی از تکنیک های بسیار مفید برای ایده پردازی است. در این روش از یک تخته بزرگ یا کاغذ میتوانید استفاده کنید. موضوع اصلی را در وسط می نویسید و سپس هر آنچه را که فکر می کنید به آن مرتبط است در اطراف آن رسم کنید و با خطوط و فلش ها ارتباط ایده ها را نشان دهید؛ دقیقا مشابه نقشه هایی که کارآگاهان برای حل معماهای جنایی رسم میکنند.  این روش ایده پردازی در واقع راه حلی برای رسم هر آن چیزی است که در  ذهن شما می گذرد. و میتواند در جلسات طوفان فکری یا ساختار شناسی یک روش کارآمد برای یادداشت برداری از ایده ها باشد در عین حال که باعث سیال نگه داشتن ذهن شما می شود. برای رسم مایند مپ از پلتفرم های آنلاین با قابلیت به اشتراک گذاری میتوانید استفاده کنید.

تحلیل ساختار شناسی

این روش در ایده‌ پردازی به شما کمک می کند تا ابعادی از موضوع را کشف کنید که قبلا از چشم شما پنهان مانده بود. برای مثال فرض کنید شما یک محصول دارید که میخواهید روشی خلاقانه برای تبلیغ و ارائه آن به کار بگیرید. محصول خود را از ابعاد گوناگون بررسی کنید. شکل و ظاهر آن چگونه است؟ موارد استفااده آن چیست؟ چه کسانی از این محصول استفاده میکنند؟ شکل ظاهری آن به چه چیزی شبیه است؟ یک گلدان یا یک جعبه؟ این شباهت در طراحی به چه دلیل اتفاق افتاده است؟

روش اسکمپر

این روش در واقع خود ترکیبی از هفت ایده متفاوت است. جایگزین کردن، ترکیب کردن، منطبق کردن، اصلاح کردن، استفاده برای کاربردهای دیگر، حذف کردن و برعکس کردن. این روش ایده پردازی خود شیوه ای جامع و کامل برای ایده پردازی است. بررسی کامل این روش خود مقاله ای طولانی است، پیشنهاد میکنم این مطلب را مطالعه کنید.

تکنیک حل مساله ناخودآگاه

برای اجرای این تکنیک در ایده پردازی باید به ناخودآگاه خود ایمان داشته باشید و البته کمی هم به خود زمان دهید. در این تکنیک ابتدا باید خود را غرق در موضوع کنید. موضوع را از تمامی جنبه ها بررسی کنید و ساعت های طولانی را به تفکر پیرامون آن اختصاص دهید، و سپس… آن را رها کنید. به این مرحله اصطلاحا خواب بر مسئله می گویند. در این مرحله شما به صورت خودآگاه مسئله را بررسی نمی کنید اما ناخودآگاه شما همچنان در حال بررسی موضوع است. و ناگهان در یک لحظه در جایی که آمادگی آن را ندارید، لحظه آهان اتفاق می افتد. در یک آن ایده ای به ذهن شما خطور می کند. این اتفاق تاکنون برای دانشمندان زیادی افتاده. فارادی، خواب ماری را دید که دم خود را گاز گرفته است. در نتیجه ساختار بنزن را کشف کرد. این داستان جالب را می توانید از اینجا بخوانید.

تکنیک توهم خلاق

همواره میان واقعیت و درک ما از واقعیت تفاوت هایی وجود دارد. گاهی تصور ما از واقعیت، باعث ایجاد مانعی برای خلاقیت ما می شود. در این روش ایده پردازی، شما باید تمامی پیش فرض های خود از واقعیت را کنار بگذارد و بعد به بررسی مسائل از راویه ای دیگر بپردازید. این روش باعث می شود که ایده های جدید و خلاقانه ای به ذهن شما خطور کند که تا پیش از آن ناخودآگاه آن ها را رد می کردید.

تکنیک گردش خلاقانه

در این تکنیک ایده پردازی ، به گروهی از افراد، تعداد بین 6 تا 8 نفر، نیاز داریم. در این جلسات باید به کمک استعاره ها و تخیل اقدام به ترکیب مفاهیم و ایده ها کرد. رهبر جلسه می تواند اولین جرقه ها را روشن کند و سپس افراد گروه را به ادامه دادن و بررسی عوامل گوناگون تشویق کند.

تکنیک شکوفه نیلوفر آبی

روش های گوناگون برای ایده پردازی وجود دارد. روش طوفان فرکی میتواند در تولید ایده های جدید بسیار کمک کننده باشد، اما چه می شود اگر یک ایده را قبل از بررسی کامل کنار بگذاریم؟ ممکن است پراکندگی ایده ها در روش طوفان فکری باعث شود یک ایده ناب فراموش شود. در اینجا روش شکوفه نیلوفر آبی به کمک شما می آید. این روش متکی بر بررسی کامل یک ایده قبل از رفتن سراغ ایده بعد است و در عین حال شما را در بررسی یک ایده تا جایی غرق نمی کند که نتوانید سراغ ایده های بعدی بروید.

تکنیک گروه اسمی

این روش در ایده پردازی در واقع دستور عملی بهینه برای انجام روش طوفان فکری است. در این روش افراد گروه مجاز نیستند با هم ارتباط لفظی داشته باشند و از اعمال قدرت یک فرد برای جهت دهی افکار در طول جلسه جلوگیری میشود. برای همین به این روش اسمی میگویند، چون گروه اسما وجود دارد و در حقیقت هر فرد جداگانه مشغول خلق ایده های خود است.

افراد ایده خود را بدون ذکر نام در برگه ای می نویسند و سپس برگه ها را جابه جا میکنند. هر فرد در پایین برگه ای که به دستش می رسد چیزی بر ایده ای که بر برگه نوشته شده می افزاید. یک نقد، یک بررسی یا نظر و یا حتی ایده ای کاملا جدید و متفاوت! در این روش تعداد اعضای گروه می تواند از 6 تا 12 نفر باشد و میتوان حتی به صورت جلسات آنلاین هم با افراد ارتباط گرفت.

روش NHK

این روش افراد بیش تری را نسبت به دیگر روش ها درگیر می کند و کمی هم زمان بر تر است. اما باعث تلفیق حداکثری ایده ها می شود و در نهایت باعث خلق ایده های جدید می شود. تفاوت دیگر این روش با تکنیک های دیگر ایده پردازی این است که موضوع مورد بحث در جلسه از قبل به اطلاع تمامی اعضا می رسد و آنان باید در اوقات بیکاری خود روی آن فکر کنند و حتی ایده های جدید بسازند.

سپس در جلسه مقرر برای ایده پردازی، هر فرد پنج ایده خود را روی کاغذ می نویسد و سپس افراد در گروه های پنج تایی تقسیم می شوند و هر یک ایده های خود را برای تمامی اعضا ارائه می دهند و اعضا به بررسی ایده ها می پردازند و یا ایده های جدیدی که به ذهنشان می رسد را یادداشت میکنند. سپس کارت های ایده ها جمع آوری شده و بر اساس موضوع دسته بندی می شوند.

در مرحله بعد تیم های جدید متشکل از دو الی سه نفر تشکیل میشود و هر تیم تعدادی از کارتها را برداشته و از طریق طوفان فکری ایده های جدیدی خلق می کند و و روی کارت ها یادداشت می کند و هر گروه ایده های خود را به سرپرست اعلام میکند. و ایده ها روی تابلو بزرگی نوشته می شوند. سپس اعضا در تیم های ده نفره اقدام به ارزیابی ایده ها و طوفان فکری پیرامون انها می کنند. این روش زمان طولانی را می طلبد و به اعضای زیادی هم نیاز دارد. اما برای مسائل پیچیده یا مسائلی که نیاز به راه حل های بسیار خلاقانه دارند، بسیار کارگشاست.

یک ایده خوب تفاوت بین یک کار خوب و عالی است. و ایده پردازی صحیح میتواند نقطه عطف کار نهایی شما باشد. یک ایده تبلیغاتی خوب میتواند برند شما را نجات دهد و یا موشن گرافی شما را هزاران بار در فضای مجازی به اشتراک گذارد.